Son 25 Yılda Türkiye’de Sağlık Harcamaları Katlanarak Artarken Oranlar Sabit Kaldı

Bağımsız Denetim Uzmanı Selma Çalışır değerlendirdi

Bağımsız Denetim Baş Denetçisi ve Mali Müşavir Selma Çalışır, Türkiye’de son 25 yılda sağlık harcamalarının seyri ve bütçe üzerindeki etkilerini mercek altına aldı. Çalışır’ın analizine göre, toplam sağlık harcamaları nominal olarak katlanarak artarken, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) içindeki payı %4–5 bandında sabit kalmış durumda.

Nominal Artış Hızla Yükseldi

1998 yılında sağlık harcamaları, GSYH’nin yalnızca %3–3,5’ini oluştururken, 2023 yılı itibarıyla toplam sağlık harcaması 1,24 trilyon TL’ye ulaşmış, kişi başına düşen harcama 14.582 TL olarak kaydedildi.

Selma Çalışır, bu artışın nominal değerlerle dikkat çekici olmasına rağmen, ekonominin büyüklüğü göz önüne alındığında GSYH’ye oranının hâlâ %4,7 civarında seyrettiğini vurguladı.

Kamu Sağlık Harcamalarının Payı

Kamu sağlık harcamalarının bütçe içindeki payı ise yıllar boyunca %10–15 bandında değişim gösterdi. Çalışır’a göre bu oran, OECD ülkeleri ile karşılaştırıldığında hâlâ düşük:

• OECD ortalaması GSYH’nin %9,7’si civarında iken, Türkiye’de %4,6–4,7 bandında kalıyor.

• SGK ve Sağlık Bakanlığı bütçeleri toplam kamu sağlık harcamalarının büyük kısmını oluşturuyor; özellikle ilaç ve tedavi giderleri bu payın ağırlıklı bölümünü kapsıyor.

Yıllara Göre Sağlık Harcaması Tablosu

Selma Çalışır, tablodaki veriler üzerinden yaptığı yorumda, “Nominal artış son derece hızlı; ancak sağlık harcamalarının GSYH içindeki oranı sabit kalmış olması, kaynak kullanımında verimlilik ve bütçe planlaması açısından önemli bir gösterge” dedi.

25 Yıllık Trend Analizi

• 1998–2005: Sağlık harcamaları GSYH’nin %3–3,5’i civarında, kamu bütçesi payı %9–10.

• 2006–2015: Sağlıkta dönüşüm programı ile artış hızlandı; GSYH’ye oran %4 civarına yükseldi.

• 2016–2020: Harcamalar nominal olarak katlandı, ancak GSYH oranı %4,3–4,6 arasında sabit kaldı.

• 2022: Toplam harcama 606,8 milyar TL, GSYH’ye oran %4,0.

• 2023: 1,24 trilyon TL, GSYH’ye oran %4,7; kamu bütçesi payı %15’e yaklaştı.

Selma Çalışır’dan Değerlendirme

Çalışır, veriler üzerinden yaptığı değerlendirmede şunları vurguladı:

“Son 25 yılda sağlık harcamaları nominal olarak katlanarak artmış, fakat GSYH’ye oran olarak %4–5 bandında sabit kalmıştır. Bu durum, kaynakların etkili kullanımının önemini ortaya koyuyor. Kamu bütçesindeki pay ise %10–15 arasında değişiyor ve OECD ortalamasının altında. Türkiye’nin sağlık finansmanı, büyüyen ekonomi karşısında daha sürdürülebilir ve verimli planlamaya ihtiyaç duyuyor.”

Grafik Analizi

• X ekseni: Yıllar (2000, 2010, 2020, 2022, 2023)

• Sol Y ekseni: Toplam sağlık harcaması (milyar TL)

• Sağ Y ekseni: GSYH’ye oran (%)

Bu grafik, hem nominal artışı hem de GSYH oranındaki durağanlığı aynı anda gözler önüne seriyor.